Safran Foer publiceert boek vol gaten

Tree of Codes

Tree of Code Visual Editions

Schrijven is schrappen, luidt het oude adagium. De Amerikaanse auteur Jonathan Safran Foer voert die wijsheid wel erg ver door: zijn nieuwste werk, "Tree of Codes, is ontstaan door stukken uit een ander boek weg te knippen. Wat overblijft is figuurlijk maar vooral letterlijk een fragmentarisch geheel, maar wel een nieuw verhaal.

"Het is geen experiment om te experimenteren", zegt Safran Foer in Vanity Fair. "Ik ben geïnteresseerd in kunst die de lezer in vervoering brengt."

Safran Foer is niet de eerste die zo een boek maakt, maar dan ging het vaak om kunstedities met een beperkte oplage. Dat een bekende schrijver het op zo'n grote schaal uitbrengt, is uniek.

Als brontekst nam Safran Foer een verhalenbundel van de Poolse schrijver Bruno Schulz, 'The Street of Crocodiles'. "Dat boek vond ik altijd prachtig. Daarom voelde ik de drang er iets mee te doen."

De Belgische designer Sara de Bondt ontwierp samen met Safran Foer het binnenwerk van het boek. "Het was een zware klus, omdat je het effect niet kunt zien op je computerscherm. We hebben dus een paar keer het hele het boek uitgeknipt om te kijken of er geen rare dingen gebeurden."

"De eerste keer dat we dat deden was er bijvoorbeeld een gat dat door het hele boek liep. We hebben toen de tekst een beetje verschoven omdat het er vreemd uitzag."

Zelfs toen de tekst eenmaal af was, waren de problemen nog niet voorbij. "We hebben verschillende drukkerijen benaderd, maar bijna niemand wilde het doen omdat het te moeilijk was. Velen vonden het risico te groot, want de kans bestaat dat de pagina gaat scheuren als je er zoveel stukken uithaalt."

Uiteindelijk werd een drukkerij in Brugge gevonden die zich specialiseert in het maken van kunstboeken. "Ze hebben veel ervaring met boeken die niet voor de hand liggen of ingewikkeld zijn om te maken."

Safran Foer wil met het werk de charme van het gedrukte woord benadrukken in deze tijden waarin het elektronische lezen steeds meer terrein verovert. "Ik ben dol op de tastbaarheid van boeken. Ik ben er dol op de rug te kraken, de pagina's te ruiken of er mee in bad te zitten."

Of dat laatste ook gaat lukken, betwijfelt De Bondt. Omdat het boek zo kwetsbaar is, dient de lezer er voorzichtig mee om te gaan. "Het is best wel moeilijk om te lezen, eigenlijk is het meer een sculptuur dan een roman."

Tree of Codes - Jonathan Safran Foer - Visual Editions (import: Van Ditmar) - ISBN: 9780956569219